mjora insani: Peshrev and Semai of Tanburi Djemil Bey

Tanburi Cemil Bey

1873 yılında İstanbul'da doğmuştur. İlk müzik bilgilerini orta okul sıralarında ağabeyi Ahmet
Bey ve Kemani Aleksan Bey'den almıştır.Müzik aleti çalmaya karşı ilgisi on yaşlarında keman
ve kanun ile başlayan Cemil Bey daha sonra başladığı ve ismi ile bütünleşen tanbur sazı ile
ustalık derecesine ulaşmıştır. Tamburdan başka, kemençe, lavta ve viyolonsel gibi sazları
aynı ustalıkla icra ederek başlıbaşına bir ekol sahibi olmuştur. Müzik aleti çalmakta
erişilmez bir mertebeye yükselmiş olan Cemil Bey aynı zamanda iyi bir bestekardır. Yaptığı
eserlerle Türk Müziği saz icrasına yepyeni ve modern bir tarz ve değişik bir yorum getirerek
icracılığın mükemmelleşmesinde en büyük rolü oynamıştır. Özellikle, taş plaklara yapmış
olduğu taksim kayıtları makam, üslup ve tavır açısından bir ders niteliği taşımaktadır. 29
Temmuz 1916 da İstanbul'da ölen Cemil Bey sözlü eserlerin yanında birçok saz eseri
bestelemiştir. Ayrıca taksimlerinin yanında pek çok eserini de taş plaklara çalmıştır.

Ömrünün son yıllarında çevresinde bulunan insanlardan da uzaklaştı. Evinin bahçesi içinde
bulunan "Uzletgâh" dediği ayrı bir evde yaşar olmuştu. 1916 yılının Temmuz ayının yirmi
sekizinci gününü yirmi dokuzuncu günü ne bağlayan gece yarısından sonra eşini uyandırdı:
"- Vakit geldi Yirmi beş sene rindane yaşadım. Öldüğüme teessüf etmiyorum lakin sizin için
bâd-ı i ızdırap oldum. Affediniz kendinize ve Mesud'a iyi bakınız. ".Diyerek hayata gözlerini
yumdu. Cenazesinde bulunan çok az kişinin arasında Columbia plak şirketinin sahiplerinden Herman ve Julius Blumenthol kardeşler de bulunmuştu. Mevlanakapı'da ,

Merkezefendi mezarlığında, bilinmeyen bir mezarda yatmaktadır.

Tanburi Cemil Beyin Çeçen kızı adlı bestesi Yunanistanın Midilli adasında Taxila adı ile
bilinmekte olup oyun olarak oynanmaktadır.

(Tamburun kökeni, kesin olarak bilinmemekle beraber Sümerce “pantur”dan geldiği dair bilgiler mevcuttur. Araplar, kelimenin “kuzunun kuyruğu” anlamına gelen “dumba-i bara”dan geldiğini söylerler. Sözcük, sonraları İran’da ve Orta Asya’da, daha çok bağlamaya benzeyen armudi gövdeli, uzun saplı çalgıların adı olarak kullanılmış.Tamburun mızrabı kaplumbağa kabuğundan (bağa), perdeleri için, bağırsak (katkut) veya olta misinası kullanılır. Tamburda dördü sarı ve üçü de çelik olmak üzere yedi tel vardır. Bazen sekiz telli de olabilir. Genellikle bugünün tamburileri sekiz tellidir. Oldukça sert bir maddeden yapılan mızrabın uzunluğu icracının isteği üzerine 9.5-13.5 cm. arasında değişir. Esnemez bir çubuk olan mızrabın iki ucu da kullanılır. Ama iki uç, farklı tınılar elde edebilmek için birbirinden biraz farklı yapılır. Sağ elin baş, işaret ve orta parmakları ile tutulan mızrap, tellere geniş yüzüyle değil, diklemesine dar yüzüyle vurulur. Bu vuruş, çalgının tok ses vermesini sağlar. Mızrabı böyle tutulan başka çalgı yoktur.Tambur, sapı oldukça uzun bir sazdır (ortalama 73-84 cm). Sapın üzerine bağlanan perdeler konusunda Tamburi Cemil Bey şunları söylemektedir: “ Bu perdeler mandolin ve gitarda olduğu gibi sap üzerine tesbit edilmiş olmayıp, iki tarafa hareket edecek surette bağlandığından ve sapın tûli dahi müsâit bulunduğundan, tambura her istenilen perde ilave edilebilir. Tüm icra bu sap üzerinde en altta bulunan telde yapılır. Bu, tek tel üzerinde yapılan icrada, telin mızrap yardımıyla titreştirilmesinden, tamamen kapalı olan teknesinin içindeki havada rezonansa girer ve tannaniyet diye tabir edilen inilti sağlanmış olur.

Tamburiler icra sırasında sapı hafifçe yukarı-aşağı sallamakta ve bu sayede

titreşimi arttırarak farklı duygular ifade edebilmektedirler.)
01 - Seddiaraban Peshrev
02 - Taksim on tanbur
03 - Seddiaraban saz semai
04 - Muhayyer Peshrev
05 - Muhayyer Saz Semaisi
06 - Taksim on oud and kanun
07 - Ferahfeza Peshrev
08 - Taksim on the ney
09 - Ferahfeza Saz Semaisi
10 - Neva Peshrev
11 - Huseyni (Cecen kizi)
12 - Nikriz Solo

Download

Alternatif